เชื่อว่าการถูกเอไอเข้ามาแทนที่ตำแหน่งงานคือความคาใจที่มีอยู่ในหัวใครหลายคน สร้างความกังวลให้กับหลายสายอาชีพ เพราะเราไม่อาจคาดเดาได้ว่าใครจะได้รับผลกระทบบ้าง เราจะมาดูแนวโน้มอาชีพที่ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่ายากจะถูกแทนที่ด้วยเอไอกัน
การมาถึงของ ChatGPT จากเทคโนโลยี Chatbot ก็ถือเป็นการเปิดศักราชใหม่แห่งปัญญาประดิษฐ์ เป็นตัวกระตุ้นให้บริษัทไอทีน้อยใหญ่เริ่มพัฒนาเอไอเป็นของตัวเอง เพื่อผลักดันให้ตนก้าวขึ้นสู่การเป็นผู้นำแห่งยุคสมัยใหม่แบบที่กำลังเกิดขึ้นกับ OpenAI ของทาง Microsoft
ด้วยขีดความสามารถอันน่าทึ่งนั่นย่อมนำไปสู่ข้อกังขามากมาย หลายสายงานพากันตั้งคำถามไปจนหวาดกลัวต่อความเป็นไปได้ที่อาจจะเกิดขึ้น หลายส่วนเริ่มพากันมองหาความเป็นไปได้ในการใช้เอไอเข้ามาเป็นเครื่องทุ่นแรง จนเกิดการตั้งคำถามมากมายในสังคมต่อเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ นำไปสู่ข้อถกเถียงมากมายในหลายสายอาชีพถึงการถูกแทนที่ จากการประเมินคาดว่าเอไอหรือปัญญาประดิษฐ์อาจเข้ามาแทนที่ตำแหน่งงานได้มากกว่า 1 ใน 4 เท่าที่มีอยู่ในสังคม ถือเป็นเรื่องที่อาจสร้างผลกระทบอย่างรุนแรง แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าคนเราจะถูกแย่งงานไปเสียหมด ยังมีบางส่วนที่ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่าปัญญาประดิษฐ์ยากจะเข้ามาทดแทนในเวลาอันสั้น
อาชีพที่ถูกประเมินว่าจะไม่ถูกแทนที่ด้วยเอไอมีอะไรบ้าง
1. งานเกี่ยวกับการใช้ความคิดสร้างสรรค์
แน่นอนเพียงพูดถึงเรื่องนี้หลายท่านน่าจะพากันตั้งคำถามหรือแสดงความเห็นแย้ง ด้วยสายอาชีพที่ได้รับผลกระทบเป็นอันดับแรกๆ คือ กลุ่มงานที่ใช้งานความคิดสร้างสรรค์โดยตรง เช่น ศิลปิน, นักเขียน, นักแต่งเพลง หรือนักประพันธ์ต่างๆ ที่กำลังทยอยได้รับผลกระทบกันทั่วหน้า
นี่เป็นส่วนที่สามารถเห็นได้ชัด จากการมาถึงของเอไอที่สามารถวาดภาพตามต้องการผ่านข้อมูลตัวอักษรที่ป้อนลงไป เช่น Stable Diffusion, Midjourney, Night café ฯลฯ นำไปสู่ข้อถกเถียงอย่างกว้างขวางต่อกลุ่มศิลปิน เมื่องานของพวกเขาถูกนำไปใช้งานเทรนเอไอ
ข้อมูลภาพวาดหรืองานศิลปะจำนวนมากที่ถูกนำไปใช้เป็นข้อมูลจากเทรนในช่วงต้นถูกนำไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต ด้วยเหตุนี้บรรดากลุ่มศิลปินและเว็บไซต์คลังภาพ Getty Images ฟ้องทางบริษัทพัฒนาเอไอ โทษฐานนำทรัพย์สินทางปัญญาของพวกเขาไปใช้ตามอำเภอใจ รวมถึงประเด็นที่มีการใช้ภาพจากเอไอในการส่งประกวดจนชนะเลิศรางวัลการประกวดอีกด้วย
นอกจากนี้การมาถึงของเอไอ ChatGPT ก็ถือเป็นการนำไปสู่การตั้งคำถามครั้งใหญ่ ศักยภาพในการเขียนบทความ, แต่งนิยาย ไปจนแต่งบทภาพยนตร์ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ล่าสุดถึงขั้นเริ่มมีสตูดิโอฮอลีวู้ดเริ่มใช้เอไอเข้ามาทำหน้าที่เขียนบททดแทนมนุษย์ และเป็นหนึ่งในหัวข้อสำคัญของการประท้วงหยุดงานครั้งใหญ่ของมือเขียนบทในปี 2023
อย่างไรก็ตามทางผู้เชี่ยวชาญเชื่อว่า งานในเชิงความคิดสร้างสรรค์ทั้งหลาย งานที่ใช้เอไอในการร้อยเรียงส่วนมากเป็นเพียงการนำข้อมูลในอดีตมาอ้างอิง แต่ความคิดสร้างสรรค์จากงานประเภทนี้ไม่ได้มีสูตรสำเร็จหรือการศึกษางานในอดีตอย่างเดียว การค้นหาแนวคิดรังสรรค์สิ่งใหม่จึงยังน่าจะอยู่ในขอบเขตการทำงานของมนุษย์ต่อไป
นอกจากนี้งานประเภทการค้นหาความคิดสร้างสรรค์รูปแบบต่างๆ เช่น หลักการทางวิทยาศาสตร์ แนวทางรักษาทางการแพทย์ หรือการรับมือกลยุทธ์ทางกฎหมาย งานกลุ่มนี้ยังจำเป็นต้องอาศัยการออกแบบและความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ในการกำหนดเป็นแกนหลัก และยังไม่น่าจะถูกแทนที่ได้ในเร็ววัน
2. งานที่ต้องใช้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล
ส่วนนี้อาจฟังดูสับสนไปบ้างด้วยในชีวิตหรือสังคมเราย่อมหนีไม่พ้นความสัมพันธ์ แต่งานในกลุ่มนี้จะเน้นการสร้างสายสัมพันธ์ระหว่างบุคคลในการขับเคลื่อน งานในกลุ่มนี้ เช่น ที่ปรึกษาทางธุรกิจ งานสืบสวนอาชญากรรม ไปจนเจ้าหน้าที่ดูแลสุขภาพ
แน่นอนงานส่วนนี้เองก็ได้รับผลกระทบจากการเข้ามาของปัญญาประดิษฐ์อยู่ไม่น้อย งานในสายที่ปรึกษาทางธุรกิจได้รับการสนับสนุนทั้งข้อมูลและโครงสร้างจากโปรแกรมคอมพิวเตอร์อยู่ไม่น้อย แต่สำหรับการนำเสนอหรือผลักดันให้เกิดการนำไปใช้งาน ที่สุดอาจต้องพึ่งแรงงานมนุษย์อยู่ดี
เปรียบเทียบให้เข้าใจง่าย ต่อให้ในอนาคตเรามีปัญญาประดิษฐ์ที่ช่วยธุรกิจชั้นเยี่ยม พร้อมช่วยวางแผนทุกกระบวนการเพียงกรอกรายละเอียดลงไป การนำเสนอแผนงานนั้นสู่ผู้ประกอบการให้นำไปปรับใช้งานจริง ยังต้องการคำพูดมนุษย์ในการโน้มน้าวผลักดันให้เกิดขึ้น ไปจนปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ จึงคาดว่าปรึกษาธุรกิจมืออาชีพยังเป็นสิ่งขาดไม่ได้
เช่นเดียวกับงานทางด้านการสืบสวนอาชญากรรมทั้งหลาย การมาถึงของเทคโนโลยีอาจช่วยยกระดับ ทำให้ได้รับหลักฐานสู่การดำเนินคดีคนร้ายง่ายดายขึ้น แต่การสืบเสาะ, ค้นหาหลักฐาน, ตามตัวคนร้าย ไปจนจับกุมดำเนินคดีก็ยังต้องอาศัยแรงงานมนุษย์เช่นเดิม ด้วยสุดท้ายเอไอคงไม่อาจทันเล่ห์เหลี่ยมอาชญากรหรือโน้มน้าวพยานขึ้นให้การเอาผิดใครได้อยู่ดี
ย่อมไม่ต้องพูดถึงงานด้านการดูแลสุขภาพ สิ่งแรกที่สำคัญที่สุดในงานสายนี้คือ การทำให้คนป่วยหรือผู้เข้ารับการปรึกษาเชื่อในผู้ให้บริการ ไม่ใช่เพียงการส่งคำสั่งป้อนข้อมูลเป็นขั้นตอนออกมา แต่ละกรณีไม่ใช่เพียงการป้อนข้อมูลเป็นขั้นตอนแบบหลักคณิตศาสตร์ แต่จำเป็นต้องอาศัยการพูดคุยปรับความเข้าใจเป็นหลักซึ่งปัญญาประดิษฐ์ยากจะทำได้
นั่นทำให้ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่างานกลุ่มนี้จะยังไม่ถูกแทนที่อย่างน้อยก็อีกพักใหญ่
3. งานที่ต้องใช้ความคล่องตัวในการแก้ปัญหา หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมคาดเดาไม่ได้
งานในกลุ่มนี้มักมีเงื่อนไขในการเกิดปัญหาค่อนข้างซับซ้อน ต้องอาศัยการเรียนรู้และทำความเข้าใจสูง หลายครั้งอาจเกิดสถานการณ์พิเศษจากสภาพแวดล้อมหลากหลาย ทำให้ต้องอาศัยวิธีการรับมืออย่างยืดหยุ่นในการรับมือเหตุการณ์ที่คาดเดาไม่ได้ ตัวอย่างงานในกลุ่มนี้เช่น งานช่างประปาหรือไฟฟ้า และผู้ให้บริการทางการแพทย์
แน่นอนนี่อาจเป็นอีกหนึ่งงานที่อาจทำให้เกิดข้อกังขา เทคโนโลยีด้านการช่างได้รับการพัฒนาจนสามารถทำได้ดีขึ้นแบบก้าวกระโดด อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หลายชนิดถูกนำมาปรับใช้จนการตรวจสอบข้อบกพร่องทำได้รวดเร็ว อีกทั้งยังเริ่มมีการคิดค้นหุ่นยนต์นานาชนิดขึ้นมาจัดการ นี่จึงน่าจะเป็นอาชีพที่ถูกทดแทนได้ไม่ยาก
แต่ในความจริงปัญหาที่อาจเกิดจากประปาและไฟฟ้าเกิดได้ร้อยแปดพันประการ ตั้งแต่อุปกรณ์เสีย สายขาด หรือการวางโครงสร้างผิดพลาด วิธีการแก้ไขเองก็ไม่ได้ตายตัว จำเป็นต้องปรับตามสภาพแวดล้อมและเงื่อนไขในเวลานั้นอยู่ตลอด นั่นเป็นสิ่งที่ปัญญาประดิษฐ์หรือหุ่นยนต์ยังคงขาดแคลน และทำให้มนุษย์ยังจำเป็นต่อสายงานนี้อย่างมาก
เช่นเดียวกับงานด้านการแพทย์ที่ถึงจะมีเทคโนโลยีนานาชนิด มีปัญญาประดิษฐ์ช่วยให้ประเมินอาการตรวจโรคอย่างแม่นยำ โปรแกรมมากมายที่ช่วยตรวจสอบและวิเคราะห์คนไข้ แต่เมื่อถึงขั้นตอนการรักษาคนเราก็ยังต้องการแพทย์และพยาบาลที่เป็นคนจริงมากกว่าอยู่ดี
นอกจากนี้การรักษาคนไข้แต่ละรายยังเป็นงานที่มีความจำเพาะค่อนข้างสูง ต่อให้เจ็บป่วยจากโรคเดียวกันอาการของผู้ป่วยแต่ละคนก็อาจไม่เหมือนกัน เช่นเดียวกับวิธีรักษาที่อาจได้ผลหรือไม่ได้ผลกับบางคน ลักษณะเฉพาะสูงและการแก้ไขสถานการณ์เฉพาะหน้า ถือเป็นทักษะที่เอไอยังขาดแคลนอีกมากในสถานการณ์จริง
อีกทั้งหากเกิดความผิดพลาดงานเหล่านี้อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต จึงไม่มีใครอยากฝากความหวังไว้กับเครื่องจักรนัก
ความเปลี่ยนแปลงที่จะอย่างไรก็เลี่ยงไม่ได้
ข้อมูลทั้งหมดนี้เป็นเพียงการหยิบจับและประเมินจากเทคโนโลยีในปัจจุบัน เราไม่ทราบว่าในอนาคตเอไอจะสามารถพัฒนาจนเข้ามาแทนที่งานส่วนนี้เพิ่มเติมหรือไม่ ด้วยงานหลายอย่างที่ตกอยู่ในความเสี่ยงทั้งหลาย ล้วนเป็นสิ่งที่เราไม่คาดฝันว่าจะถูกแทนที่ได้เช่นกัน
จากการคาดการณ์ของผู้เชี่ยวชาญ อย่างไรเสียเราก็ไม่สามารถปฏิเสธการเข้าถึงของเอไอหรือปัญญาประดิษฐ์ได้โดยสิ้นเชิง แม้อาจไม่เข้ามาทดแทนตำแหน่งงานของเราโดยทันที แต่รูปแบบงานหลายสายอาชีพจะเริ่มเปลี่ยนไป จากการมาถึงของเทคโนโลยีล้ำสมัยจำนวนมาก
พวกเขาคาดว่าในอนาคต งานของมนุษย์จะมุ่งเน้นปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ด้วยกันมากกว่า อย่างในเชิงการแพทย์ เราอาจมีเครื่องตรวจจับมะเร็งอัจฉริยะที่สามารถรู้ผลในระดับหลักนาที แต่เราก็ยังต้องการหมอหรือเจ้าหน้าที่การแพทย์ที่เป็นมนุษย์ในการแจ้งข้อมูลแก่ผู้ป่วย เพื่อช่วยหาวิธีรับมือหรือให้คำแนะนำรายบุคคลอยู่ดี ซึ่งนั่นเป็นสิ่งที่ต่อให้เป็นเอไอในอนาคตก็ไม่สามารถทดแทนได้
นั่นทำให้การมาถึงของเอไอมีความใกล้เคียงกับการมาถึงของเทคโนโลยีใหม่ๆ หลายครั้งอาจสร้างความเปลี่ยนแปลงในสายงานแต่อาชีพเหล่านั้นไม่ได้หายไป เช่น พนักงานธนาคาร อาชีพซึ่งเดิมมีหน้าที่ในการทำบัญชีและนับธนบัตร ปัจจุบันงานส่วนนี้ถูกแทนที่ด้วยเครื่องจักร จึงเริ่มเกิดการปรับตัวไปสู่ผู้ให้คำปรึกษาและแนะนำผลิตภัณฑ์แก่ลูกค้าแทน
สิ่งที่เปลี่ยนไปจากการมาถึงของเทคโนโลยีเอไอคือ มันกลับหัวกลับหางโดยสิ้นเชิงเมื่อเทียบกับการพัฒนาเทคโนโลยีในอดีต ที่ผ่านมาเทคโนโลยีเข้ามาทดแทนแรงงานระดับต่ำไร้ทักษะฝีมือเป็นหลัก แต่ในอนาคตหน้าที่กลุ่มธุรการหรือพนักงานนั่งโต๊ะ อาจมีความเสี่ยงเสียยิ่งกว่า คนขับแท็กซี่, พนักงานเสิร์ฟอาหาร หรือพนักงานทำความสะอาดเสียอีก ด้วยเรารู้ดีว่าแม้ใช้ระยะเวลาพัฒนามาหลายสิบปี นี่ก็ยังเป็นเทคโนโลยีที่ไม่สามารถทำโดยระบบอัตโนมัติได้อยู่ดี
ปัจจุบันเราจึงยังไม่สามารถบอกอะไรได้มากไปกว่าการเตรียมรับความเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่กำลังจะมาถึง
แหล่งข้อมูล