เมื่อจีนยกเลิกมาตรการอุดหนุนพลังงานสะอาด จากการเติบโตอย่างรวดเร็วเกินไปของโครงการพลังงานหมุนเวียนในจีน ที่ส่งผลให้การผลิตแผงโซลาร์เซลล์ล้นโลกและราคาลดลงอย่างรวดเร็ว ไทยอาจมีโอกาสได้รับประโยชน์ทั้งในระยะสั้นและยาวจากแผงโซลาร์ราคาถูกอย่างไร
ข่าวจีนผลิตแผงโซลาร์เซลล์ล้นโลก หลายบริษัทผู้ผลิตแผงโซลาร์เซลล์จีนทยอยล้มละลายเมื่อปีที่ผ่านมา ส่งผลให้เมื่อเร็ว ๆ นี้ รัฐบาลจีนได้ประกาศยกเลิกมาตรการอุดหนุนพลังงานสะอาด ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในนโยบายพลังงานของประเทศ
อย่างที่เรารู้กันว่า จีนเป็นตลาดใหญ่ที่สุดในโลกสำหรับพลังงานแสงอาทิตย์ที่ผลิตจากโซลาร์เซลล์และโรงไฟฟ้าความร้อนแสงอาทิตย์ และมีความก้าวหน้าอย่างมากในการพัฒนาเทคโนโลยีผลิตพลังงานจากแสงอาทิตย์
การตัดสินใจนี้เกิดขึ้นท่ามกลางภาวะซัพพลายแผงโซลาร์เซลล์ที่ล้นตลาด ส่งผลให้ราคาแผงโซลาร์ลดลงอย่างมาก และสร้างแรงกดดันต่อผู้ผลิตในอุตสาหกรรมพลังงานแสงอาทิตย์
สาเหตุของการยกเลิกมาตรการอุดหนุน
การขยายตัวอย่างรวดเร็วของโครงการพลังงานหมุนเวียนในจีน โดยเฉพาะพลังงานแสงอาทิตย์ ทำให้เกิดกำลังการผลิตที่เกินความต้องการทั้งในประเทศและทั่วโลก ส่งผลให้ราคาแผงโซลาร์เซลล์ลดลงอย่างต่อเนื่อง นักเศรษฐศาสตร์จากคณะกรรมการพัฒนาและปฏิรูปแห่งชาติจีน (NDRC) ระบุว่า แม้จีนจะเป็นผู้นำด้านพลังงานหมุนเวียน แต่อุตสาหกรรมนี้จำเป็นต้องมีการแข่งขันในระบบตลาดเพื่อความยั่งยืนในระยะยาว
ทั้งนี้ กำลังการผลิตพลังงานสะอาดทุกประเภทของจีนสูงถึงมากกว่า 40% ของพลังงานทั้งหมด ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมาตรการอุดหนุนด้วยระบบ “รับประกันราคา” พลังงานหมุนเวียนที่ขายให้กับโครงข่ายไฟฟ้า แต่นโยบายใหม่จะทำให้โครงการพลังงานหมุนเวียนใหม่ ๆ ที่แล้วเสร็จหลังเดือนมิถุนายนปีนี้ จะต้องจ่ายค่าไฟฟ้าด้วย “ราคาประมูลตามตลาด”
ผลกระทบต่ออุตสาหกรรมพลังงานแสงอาทิตย์
การยกเลิกอุดหนุนส่งผลให้ผู้ผลิตแผงโซลาร์เซลล์ต้องเผชิญกับความท้าทายหลายประการ คือ
- ราคาแผงโซลาร์ลดลง: ภาวะอุปทานล้นตลาดทำให้ราคาแผงโซลาร์เซลล์ลดลงอย่างรวดเร็ว บางครั้งต่ำกว่าต้นทุนการผลิต ส่งผลให้ผู้ผลิตรายย่อยต้องปิดกิจการ
- การล้มละลายของบริษัท: บริษัทผู้ผลิตแผงโซลาร์เซลล์หลายแห่งในจีน เช่น Zhejiang Akcome New Energy Technology และ Gansu Jingang Solar ได้ประกาศล้มละลายเนื่องจากไม่สามารถชำระหนี้ได้
- การปรับโครงสร้างอุตสาหกรรม: ผู้ผลิตรายใหญ่บางราย เช่น Longi Green Energy Technology ต้องปรับลดพนักงานเพื่อรับมือกับความท้าทายที่เกิดขึ้น
ความพยายามในการรักษาเสถียรภาพของตลาด
เพื่อรับมือกับปัญหาซัพพลายล้นตลาด ผู้ผลิตแผงโซลาร์เซลล์รายใหญ่ในจีนกว่า 30 บริษัท ได้ร่วมมือกันกำหนดโควตาการผลิต คล้ายกับแนวทางของกลุ่ม OPEC ในอุตสาหกรรมน้ำมัน เพื่อรักษาเสถียรภาพของราคาและความอยู่รอดของอุตสาหกรรม
ผลกระทบต่อผู้บริโภคและตลาดโลก
การลดลงของราคาแผงโซลาร์เซลล์อาจเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค เนื่องจากสามารถเข้าถึงพลังงานสะอาดในราคาที่ถูกลง แต่ การล้มละลายของผู้ผลิตรายย่อยและการปรับโครงสร้างอุตสาหกรรม อาจส่งผลให้เกิดการผูกขาดตลาดโดยผู้ผลิตรายใหญ่ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการแข่งขันและนวัตกรรมในระยะยาว
นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงนโยบายของจีนยังส่งผลต่อห่วงโซ่อุปทานพลังงานสะอาดทั่วโลก ประเทศที่พึ่งพาการนำเข้าแผงโซลาร์เซลล์จากจีนอาจต้องปรับกลยุทธ์ เพื่อรับมือกับความผันผวนของราคาและการจัดหาสินค้า
ผลกระทบของการยกเลิกอุดหนุนพลังงานสะอาดของจีนต่อประเทศไทย
1.ราคาพลังงานแสงอาทิตย์อาจถูกลง
การที่ซัพพลายแผงโซลาร์เซลล์จากจีนล้นตลาด อาจส่งผลให้ประเทศไทยสามารถนำเข้าแผงโซลาร์ในราคาที่ถูกลง ซึ่งเป็นโอกาสดีสำหรับโครงการพลังงานหมุนเวียนของภาครัฐและเอกชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการโซลาร์รูฟท็อป (Solar Rooftop) และโซลาร์ฟาร์มที่กำลังขยายตัว
อย่างไรก็ตาม การลดลงของราคานี้อาจเกิดขึ้นชั่วคราว เพราะหากผู้ผลิตรายย่อยล้มหายไปและตลาดถูกครอบครองโดยบริษัทใหญ่ไม่กี่แห่ง ก็มีโอกาสที่ราคาจะปรับตัวสูงขึ้นในระยะยาว
2.กระทบอุตสาหกรรมพลังงานในประเทศ
หากแผงโซลาร์จากจีนราคาถูกลงมาก อาจทำให้ผู้ผลิตภายในประเทศไทยเผชิญการแข่งขันที่รุนแรงขึ้น แม้ว่าไทยจะมีบริษัทผลิตแผงโซลาร์บางแห่ง เช่น บริษัทในนิคมอุตสาหกรรมที่รับจ้างผลิตให้แบรนด์ต่างประเทศ แต่ต้นทุนของไทยมักสูงกว่าจีน หากไม่สามารถแข่งขันด้านราคาได้ ก็อาจทำให้บางรายต้องลดกำลังการผลิตหรือปิดกิจการ
3.โอกาสสำหรับโครงการพลังงานสะอาด
รัฐบาลไทยมีนโยบายส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน โดยมีเป้าหมายให้พลังงานหมุนเวียนคิดเป็น 30% ของพลังงานทั้งหมดภายในปี 2037 การที่แผงโซลาร์เซลล์ราคาถูกลง อาจช่วยให้ต้นทุนการพัฒนาโครงการต่าง ๆ ลดลง ทำให้เกิดการลงทุนใหม่ ๆ ทั้งจากภาครัฐและเอกชน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการ “โซลาร์ภาคประชาชน” ที่เปิดโอกาสให้ประชาชนติดตั้งแผงโซลาร์บนหลังคาบ้าน และขายไฟฟ้าคืนให้การไฟฟ้า ก็อาจได้รับประโยชน์จากต้นทุนแผงโซลาร์ที่ถูกลง
4.การพึ่งพาจีนมากขึ้น อาจเสี่ยงต่อการผูกขาด
แม้ว่าการนำเข้าแผงโซลาร์ราคาถูกจากจีนจะเป็นประโยชน์ในระยะสั้น แต่หากในอนาคตจีนลดการผลิต หรือบริษัทขนาดใหญ่ขึ้นมาครอบครองตลาด อาจทำให้ไทยตกอยู่ในสถานะต้องพึ่งพาจีนมากขึ้น ซึ่งเป็นความเสี่ยงเชิงยุทธศาสตร์ด้านพลังงาน
5.การลงทุนของจีนในไทยอาจได้รับผลกระทบ
จีนเป็นหนึ่งในนักลงทุนรายใหญ่ในโครงการพลังงานสะอาดของไทย เช่น โครงการโซลาร์ฟาร์มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และโครงการพลังงานลม หากบริษัทพลังงานสะอาดของจีนได้รับผลกระทบจากการยกเลิกอุดหนุน อาจทำให้บางโครงการในไทยชะลอตัว หรือมีการปรับโครงสร้างการลงทุน
สรุป
- ราคานำเข้าแผงโซลาร์เซลล์อาจลดลง ทำให้โครงการพลังงานสะอาดของไทยมีต้นทุนต่ำลง
- ผู้ผลิตแผงโซลาร์ภายในไทยอาจเผชิญการแข่งขันที่รุนแรงขึ้น
- โครงการโซลาร์รูฟท็อปและโซลาร์ฟาร์มในไทยอาจได้รับประโยชน์จากต้นทุนที่ถูกลง
- ไทยอาจต้องพึ่งพาจีนมากขึ้นในด้านซัพพลายพลังงานสะอาด ซึ่งอาจเป็นความเสี่ยงในระยะยาว
- การลงทุนของจีนในพลังงานหมุนเวียนในไทยอาจได้รับผลกระทบบางส่วน
โดยรวมแล้ว ไทยมีโอกาสได้รับประโยชน์จากแผงโซลาร์ราคาถูก แต่ต้องวางแผนให้ดีเพื่อลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาจีนมากเกินไปในภาคพลังงานสะอาด
แหล่งข้อมูล